GLUTAMİN NEDİR?

Glutamin, insan vücudunu oluşturan ve her türlü hücre ve dokunun yapısında bulunan proteinlerin oluşmasını sağlayan 20 çeşit aminoasitten birisidir. İnsan vücudu glutamin aminoasidini kendi başına üretebilir.

Bu nedenle glutamin temel olmayan aminoasitlerden birisidir. Eğer insan vücudunu etkileyebilecek bir olumsuz durum ( aşırı stres, hastalık) yoksa vücut glutamin aminoasidini kendisi üretir. Ancak bu gibi durumların varlığı halinde vücut ihtiyacı olan glutamini üretemez.

GLUTAMİN NE İŞE YARAR?

Glutamin genel olarak bağışıklık sisteminin güçlenmesi, kas dokusunun oluşması ve kas hücreleri ve diğer hücreler için gerekli olan nitrojen maddesini doku ve hücrelere taşımakla görevlidir.

Bunun dışında yapılan araştırmalar sonucunda glutamin maddesinin kas dokusunun ve kas kütlesinin artmasına yardımcı olduğu belirtilmiştir.

Bunun için vücut geliştirme sporuyla ilgilenen pek çok insan kas kütlesini arttırmak için glutamini ek gıda maddesi olarak kullanmaktadır. Ancak vücuda alınan ek glutamin esas olarak yoğun fiziksel yorgunluk ve antrenman sonrasında vücutta azalan glutamin miktarını normal seviyeye çekmeye yarar.

VÜCUTTA GLUTAMİN EKSİKLİĞİNDE NE OLUR?

Glutamin vücut tarafından doğal olarak üretilebilen bir aminoasit çeşididir. Bu sebeple bu tarz aminoasitlere temel olmayan veya esansiyel olmayan aminoasitler denir. İnsan vücudunun bu aminoasidi normal yollarla üretememesi durumunda bazı eksiklikler meydana gelmektedir. Bunlardan en önemli eksiklik ise vücutta halsizlik oluşturmasıdır.

Çünkü glutamin kas hücrelerine gerekli nitrojeni taşır ve bu aminoasidin eksikliğinde hücreler gerekli nitrojenden yoksun kalarak halsizlik ve yorgunluk oluşur. Aynı zamanda glutamin sindirime ve bağışıklığa da yararlı olduğundan eksikliğinde vücut direnci düşer ve sindirim güçlükleri baş gösterir.

VÜCUDUN İHTİYACI OLAN GLUTAMİNİ HANGİ DURUMLARDA TAKVİYE OLARAK DIŞARIDAN ALINABİLİR?

Glutamin aminoasidi, aşırı yorgunluk veya kanser gibi hastalıkların vücutta bulunmadığı durumlarda vücut tarafından ve tam olarak vücudun ihtiyaç duyduğu miktarda üretilir. Kişinin bu tarz bir hastalık yoksa veya kişi yoğun fiziksel aktivite veya antrenman içerisinde değilse glutamin aminoasidinin takviye olarak dışarıdan alınmasına gerek yoktur. Ancak kişi aşağıdaki durumlardan biri içerisinde ise glutamin takviyesini dozajı bir uzman tarafından belirlenmek suretiyle kullanabilir.

1.Vücut Geliştirme ve / veya Yoğun Fiziksel Aktivite İçerisinde Bulunan Kişilerde Glutamin Etkisi

Glutamin aminoasidi takviyeleri için çok fazla bilgi ortalıkta dolaşmaktadır. Ancak esas önemli olan bu bilgilerin bilimsel araştırma ve çalışmalara dayanmasıdır. Bunu bir örnek vererek açıklayacak olursak mesela bazı inanlar glutaminin yağ yakıcı özelliği olduğunu söylemektedirler ancak bu bilginin bilimsel olarak yapılmış herhangi bir çalışma ile kanıtlandığını söyleyemeyiz.

Yanlış bilinen doğrulardan biri de glutaminin kas kütlesinin artmasını aşırı derecede etkilediğidir. Yapılan pek çok araştırma sonucunda glutamin aminoasidinin kas kütlesini arttırmada çok küçük bir etkisinin olduğunu göstermektedir. Ancak glutamin, yoğun bir şekilde vücut geliştirme sporuyla ilgilenen kişiler için tamamen yararsız bir gıda takviyesi değildir.

Aksine glutamin, kilo vermek üzere uygulanan diyet programları sırasında kişinin yağ dokusundan kilo kaybetmesi yerine kas dokusundan kilo kaybetmesini önleme etkisine sahiptir.

Bütün bunlara ek olarak glutamin aminoasidi, aşırı fiziksel aktivite veya aşırı vücut antrenmanı sonrasında meydana gelen veya gelmesi mümkün olan depresyon, aşırı yorulma, halsizlik ve çabuk hastalanma gibi belirtileri minimize etmektedir. Ayrıca halsizliği de azalttığı için bir sonraki antrenmanda performans düşmesinin de önüne geçmektedir.

2.İltihaplı Bağırsak Hastalığı Olan Kişilerde Glutamin Etkisi

Glutamin aminoasidi, bağırsakların iç çeperlerinin korunmasında da görev aldığından Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıklarının önlenmesinde ve tedavi edilmesinde tavsiye edilen gıda takviyelerinden biri olarak gösterilmektedir.

Ancak daha önce de söylediğimiz gibi gerekli ve yeterli bilimsel araştırma ve inceleme olmadan ortalıkta pek çok laf dolaşmaktadır. Yapılan ilk araştırmalar glutamin aminoasidinin iltihaplı bağırsak hastalıklarının tedavisinde kullanılabileceğini gösterse de hala daha bu konuda yapılacak gerekli araştırmalara ihtiyaç bulunmaktadır.

Kanser Tedavisinde Glutamin Etkisi

Kanser hastalarının çok büyük bir çoğunluğunda vücut ihtiyacı olan glutamin aminoasidininin tamamını üretememektedir. Bu sebeple pek çok doktor kanser tedavisinde glutamin eksikliğini gidermek için glutamin takviyesini önermektedir. Aynı zamanda glutamin, kanser hastalıklarının tedavisinde kullanılan kemoterapi tedavisi sonrası kişinin ağız içinde çıkan yaralara ve kemoterapi tedavisi sonrası ortaya çıkan ishalin giderilmesine yardımcı olmaktadır.

Ancak glutamin takviyesinin kanser tedavisi ile ile beraber kullanılması sonucunda kanser hastasının maruz kalabileceği yan etkiler bakımından hala daha bilimsel araştırmalar tam olarak yapılmamıştır. Ayrıca glutamin takviyesi her kanser hastasında aynı etkiyi göstermemektedir. Bu sebeple bazı doktorlar kanser tadavisinde glutamin takviyesini önermemektedir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Sürecinde Glutamin Etkisi

Meydana gelebilecek her türlü yaralanma, enfeksiyon, yanık ve yaralanma ile ameliyat sonrasında hücrelerde meydana gelen kortizol hormonunun artması ile glutamin seviyesinin düşmesi gündeme gelebilmektedir. Bu gibi durumlarda glutamin seviyesini arttırabilmek için glutamin takviyesinin kullanılması önerilebilmektedir.

Ayrıca yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda travma tedavisi sırasında kullanılan glutamin takviyesinin bu travmalara bağlı olarak gerçekleşebilen ölümleri azalttığı anlaşılmıştır. Daha önce de söylediğimiz gibi glutamin aminoasidi vücut direncini arttırdığı için cerrahi müdahaleler sonrasında oluşan yaralardan maruz kalınabilecek enfeksiyondan da kişiyi korumakta ve vücut direncini arttırmaktadır.

Anjina ve Glutamin Etkisi

Anjina veya halk arasında daha çok bilinen adıyla kalp spazmı, kalbe giden kan miktarının azalması sonucu kişinin göğsünde meydana gelen ağrıdır. Anjina, çabuk yorulma ve göğüs ağrısı gibi belirtilerle ortaya çıkıp günlük hayatı etkileyen hastalıklardan biridir. Yapılan araştırmalar sonucunda anjina hastalığına sahip kişilerde geleneksel ilaçlar dışında verilen glutamin takviyesi ile bu kişilerin fiziksel performansını olumlu yönde etkilediği görülmüştür.

HIV ve Glutamin Etkisi

Glutamin aminoasidinin sindirim sistemine yardımcı olduğu bilinmektedir. Bu sebeple HIV’e bağlı meydana gelen sindirim sistemi sorunlarında glutamin takviyesi önerilmektedir. Ayrıca yine HIV’e bağlı meydana gelen ishal için de glutamin takviyesi önerilmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda HIV’ye bağlı olaraka kişilerde meydana gelen kilo kaybı glutamin takviyesi sayesinde durmakta ve kişiler yeniden kilo almaya başlamaktadır.

KULLANILMASI GEREKEN GLUTAMİN MİKTARI NE KADARDIR?

Glutamin aminoasidini vücut kendi kendine ve kendine yetecek kadar ürettiğinden glutamin eksikliği olmayan veya yukarıdaki hastalık ve durumlardan birine sahip olmayan kişilerin glutamin takviyesi kullanmasına gerek yoktur. Ayrıca glutamin takviyesine başvurulması durumunda sağlık kuruluşları tarafından uygulanacak belirli bir kota bulunmamaktadır. Bu sebeple belirli hastalıklar için kullanılacak glutamin takviyesi miktarı için doktora, yoğum fiziksel aktivite ve antrenman için kullanılacak glutamin miktarını belirlemek için ise bir beslenme uzmanından yardım alınmalıdır.

HANGİ BESİNLERDE GLUTAMİN BULUNMAKTADIR?

Glutamin takviyesini gerektirecek hastalık veya yoğun fiziksel aktivite içerisinde olmamasına rağmen glutamin seviyesini arttırmak isteyen kişiler, içerisinde glutamin bulunan besinlerden tüketip bu isteklerini karşılayabilirler. Gltamin içeren besinler süt, yoğurt, lor peyniri, sığır eti, Kümes hayvanları, çiğ ıspanak, çiğ maydanoz, yumurta, balık ve sakatlar olarak sıralanabilir.

GLUTAMİN TAKVİYESİNİN NE GİBİ YAN ETKİLERİ BULUNMAKTADIR?

Glutamin takviyesi sonucunda meydana gelebilecek yan etkileri şu şekilde sıralayabiliriz:

Böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, Reye sendromu, sirozu olan kişiler glutamin kullanmamalıdır. İlerleyen yaşlarda böbrek fonksiyonu zayıfladığı için bu yaşlarda glutamin takviyesi bir doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Glutamin takviyesi, bazı kanser hastalarında kemoterapinin etkilerinin hafifletilmesi için kullanılmasına rağmen bazı hastalarda tümörün büyümesine sebep olmaktadır. Bu sebeple kanser hastaları glutamin takviyesini doktor kontrolünde kullanmalıdır.
Mani olan kişilerde bazen ruhsal değişimlere neden olabilmektedir. Bu sebeple mani olan kişilerin glutamin takviyesinden kaçınması gerekmektedir.
Bunlardan hariç olarak gebelik ve emzirme dönemlerinde glutamin takviyesinin ne gibi etkileri olduğu bilinmediğinden bu kişilerin glutamin takviyesi kullanmaktan kaçınması gerekmektedir. Ayrıca bu takviyeyi kullanacak kişilerin mutlaka bir uzmana danışması gerekmektedir.